In de bouw neemt het aantal ongelukken met hijskranen en graafmachines toe. Met gewonden en een forse materiële schade als gevolg. Vaak komt dit door menselijke fouten. Die kunnen worden voorkomen aan de hand van goede opleidingen, bijvoorbeeld voor de aanpikkers.

Menselijke fouten

Het bouwvakblad Cobouw heeft onderzocht hoeveel ongelukken met hijskranen en graafmachines hebben plaatsgevonden in 2017 en 2018. De conclusie was dat het aantal ongelukken dit jaar is verdubbeld. ‘Wat me opvalt, is dat menselijke fouten vaak als oorzaak worden genoemd’, aldus Hilda Bolhuis, directeur van HOC Opleiding en Training. ‘ Verder valt me op dat in een aantal gevallen sprake is van ongelukken met wegzakkende kranen in een onstabiele ondergrond.’

Volgens de onderzoekers ging er veel mis bij de voorbereiding: steeds vaker wordt het vastmaken van een last aan een hijskraan gedaan door mensen, die hiervoor niet bevoegd of opgeleid zijn. ‘Maar een ongeluk hoeft niet de schuld van de aanpikkelateur te zijn. Vaak wordt gewoon niet goed nagedacht over hoe de kraan moet komen te staan of over de stabiliteit van de ondergrond. Daarnaast zien we menselijke fouten van machinisten die per ongeluk een verkeerde draai maken, bouwvakkers die vergeten dat er nog wat aan de kraan hangt, lasten die te zwaar zijn, of blokken die niet goed bevestigd worden.’

Veiligheid afhankelijk van vakkundigheid

Na de grote hijskraanongelukken bij het VROM-gebouw in Den Haag en met de brug in Alphen aan den Rijn klonk in de branche de roep om verscherping van de richtlijnen en regels voor het werken met kranen. ‘Dat is heel begrijpelijk. De vakvereniging is druk in de weer met het opstellen van een certificatieschema, waaraan aanpikkelateurs moeten voldoen. Bouwvakkers die een last aan een hijskraan vastmaken, moeten kunnen aantonen dat ze kennis van hijsgereedschap hebben, dat ze weten hoe ze moeten communiceren met de kraanmachinist en dat ze kennis hebben van het hijsproces en de ontwikkelingen die daarin plaatsvinden.’

De branchevereniging Het Zwarte Corps verwacht dat het nieuwe certificeringsschema -dat wordt ontwikkeld in samenwerking met andere brancheorganisaties, schoolinstellingen en vakbonden- in het eerste kwartaal van 2019 in de Arbocatalogi van de cao’s verschijnt.

Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vindt het niet nodig om nieuwe richtlijnen voor aanpikkelateurs in de wet te verankeren, omdat in de arbowet is geregeld dat alleen iemand met voldoende deskundigheid de lasten mag aanpikken aan een hijskraan.

Naast de nieuwe richtlijn voor hijskranen komt er in 2019 ook een voor mobiele kranen op graafmachines. ‘Maar richtlijn of geen richtlijn, de veiligheid staat of valt met de vakkundigheid van de medewerker. En die kunnen wij op niveau brengen en houden aan de hand van een ruim aanbod van cursussen, trainingen en opleidingen.’