Hoe je ongevallen voorkomt
Werken op of direct naast de openbare weg is een van de gevaarlijkste taken in de infrastructuur, groenvoorziening en nutssector. De grens tussen jouw werkplek en het razendsnelle verkeer is flinterdun. Eén moment van onoplettendheid of een onjuiste afzetting kan onomkeerbare gevolgen hebben. Dagelijks voeren duizenden vakmensen in werkzaamheden uit – van een snelle reparatie aan een berm tot langdurig wegonderhoud. Hoe waarborg je de veiligheid van je team, voldoe je aan de strenge eisen van de wetgever en minimaliseer je het risico op letsel? Dit artikel biedt inzicht in de regels voor “Veilig werken langs de weg” en geeft praktische handvatten om ongevallen in de praktijk structureel te voorkomen. Een gedegen voorbereiding en aantoonbare scholing zijn hierin cruciaal.
Wat is “Veilig werken langs de weg” en wie is verantwoordelijk?
Veilig werken langs de weg is het geheel van maatregelen en procedures die ervoor zorgen dat werkzaamheden op, aan of direct naast verkeerswegen plaatsvinden zonder gevaar voor werknemers, collega’s en weggebruikers. Dit vereist een nauwkeurige afstemming tussen wetgeving, de CROW-richtlijnen en de praktijk.
De verantwoordelijkheid begint altijd bij de werkgever. Volgens de Arbowet ben je als werkgever verplicht om een veilige en gezonde werkomgeving te garanderen. Dit omvat:
- Het opstellen van een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) die specifiek de verkeersrisico’s adresseert.
- Het zorgen voor de juiste materialen, zoals gecertificeerde afzettingen en persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s).
- Het aantoonbaar instrueren en opleiden van personeel, zodat zij exact weten hoe ze hun werk veilig moeten uitvoeren.
De werknemer is op zijn beurt verplicht om de instructies op te volgen, de juiste PBM’s te dragen en een Laatste Minuut Risico Analyse (LMRA) uit te voeren. Veilig werken langs de weg is dus een gedeelde, maar door de werkgever gefaciliteerde, verantwoordelijkheid.
Welke regels stelt de Arbowet aan verkeersveiligheid op de werkplek?
De Nederlandse Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) is de basis voor alle veiligheidseisen op de werkvloer. Als het gaat om werk in de openbare ruimte, worden deze regels direct gekoppeld aan het verkeer. De wet eist dat risico’s bij de bron worden aangepakt.
Een greep uit de belangrijkste wettelijke vereisten:
- Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E): Dit document moet duidelijk de specifieke gevaren van elke werklocatie (bijv. snelheid van het verkeer, zichtbaarheid, type weg) beschrijven en maatregelen benoemen. Is er sprake van een hoog risico? Dan moet je zwaardere maatregelen nemen.
- Opleiding en Instructie: Medewerkers moeten aantoonbaar deskundig zijn. Dit gaat verder dan een mondelinge instructie. Het vereist een formele cursus “Veilig werken langs de weg” en periodieke herhalingstrainingen.
- Juiste PBM’s: In de wet staat dat werknemers reflecterende kleding moeten dragen die voldoet aan de normen (meestal EN ISO 20471, klasse 2 of 3). Zonder de juiste PBM’s, die schoon en heel zijn, mag het werk feitelijk niet beginnen.
Wanneer de Arbeidsinspectie constateert dat deze basisregels niet worden nageleefd, kunnen zij het werk stilleggen en boetes opleggen. De Arbowet is hierin onverbiddelijk, met name als het gaat om ernstige ongevallen voorkomen langs de weg.
De rol van CROW-richtlijnen: de basis voor elke afzetting
Hoewel de Arbowet de kaders schept, geven de CROW-richtlijnen (met name publicatie 96a en 96b) de praktische invulling. De CROW is het kennisplatform voor infrastructuur en verkeer in Nederland.
Wat is CROW en wat zijn de richtlijnen? CROW is de instantie die de standaarden en procedures vaststelt voor het veilig inrichten van tijdelijke werkplekken op de weg. De richtlijnen zijn in feite de ‘bijbel’ voor iedereen die met wegafzettingen werkt. Ze schrijven gedetailleerd voor hoe de werkplek moet worden afgezet, afhankelijk van het type weg (autoweg, provinciale weg, binnen de bebouwde kom) en de snelheid.
Het belang van CROW-kennis: Kennis van de CROW-richtlijnen is onmisbaar omdat ze eisen stellen aan:
- Afstand en plaatsing: Hoe ver voor de werkplek moeten borden, kegels en pijlwagens staan? Dit is cruciaal om verkeer tijdig en geleidelijk te laten afremmen.
- Type afzetmateriaal: Welk materiaal (denk aan barriers, verkeerskegels of borden) is geschikt voor welke situatie?
- Zichtbaarheid: Eisen aan verlichting, reflectie en de inzet van verkeersregelaars.
Een cursus veilig werken langs de weg richt zich grotendeels op het correct toepassen van deze CROW-richtlijnen. Zonder deze kennis is een correcte en veilige afzetting vrijwel onmogelijk.
Hoe verklein je risico’s in de dagelijkse praktijk?
Het verschil tussen een ‘veilige’ en een ‘risicovolle’ dag zit vaak in de details. Expertise, ervaring en alertheid op de werkvloer zijn dé succesfactoren om ongevallen voorkomen langs de weg daadwerkelijk te realiseren.
Checklist voor Risicobeperking: Onze instructeurs, die jarenlange praktijkervaring hebben, benadrukken de volgende punten:
- De LMRA als ritueel: Voer deze niet uit als formaliteit. Vraag je team: wat is nu (op dit moment, met deze wind, dit licht, dit verkeer) het grootste gevaar?
- Controleer de PBM’s: Is de high-visibility kleding schoon? Is de reflectie nog optimaal? Infrabedrijvenweten dat modder en stof de reflectie in een mum van tijd kunnen verminderen.
- Duidelijke communicatie: Wijs een duidelijke veiligheidscoördinator aan op de werkplek. Gebruik eenduidige handseinen en portofoons. Bij lawaai of onoverzichtelijke situaties is verbale communicatie vaak onderbroken.
- Houd de blootstellingstijd kort: Plan en organiseer het werk zo dat werknemers zo kort mogelijk in de gevarenzone staan. Zet bijvoorbeeld materialen klaar voordat de weg wordt afgesloten.
Het gaat erom dat je constant de balans zoekt tussen efficiëntie en veiligheid. Een praktijkgerichte training leert leidinggevenden en werknemers om snel en adequaat te reageren op veranderende omstandigheden.
Wie moet de opleiding veilig werken op de openbare weg volgen?
Wanneer heb ik de opleiding nodig? Iedereen die direct werkzaamheden uitvoert in de gevarenzone of verantwoordelijk is voor de afzetting moet aantoonbaar en actueel geschoold zijn in veilig werken op de openbare weg.
De groep die scholing nodig heeft, is breder dan alleen wegwerkers:
- Veldmedewerkers: Groenvoorzieners, monteurs van nutsbedrijven, riool- en onderhoudsploegen die buiten de geleidelijn of afzetting werken.
- Aannemers en opzichters: Zij moeten de CROW-richtlijnen kunnen beoordelen en de afzettingen kunnen controleren op correctheid.
- Chauffeurs: Iedereen die laadt, lost of werkzaamheden uitvoert met een voertuig dat de verkeerssituatie beïnvloedt.
- Verkeersregelaars: Een aparte tak van sport, maar hun taak staat direct in dienst van de veiligheid van de wegwerkers.
Een algemene VCA is niet voldoende; de specifieke risico’s langs de weg vereisen een gerichte, gespecialiseerde cursus. Dit waarborgt dat de specifieke kennis over afzetten en PBM’s op peil is.
Conclusie
Veilig Werken langs de weg is geen optionele maatregel, maar een complexe, wettelijk verplichte inspanning die het verschil maakt tussen een succesvolle werkdag en een tragisch ongeval. Het begint met de werkgever die zijn RI&E op orde heeft en de juiste afzetmaterialen verzorgt. Het eindigt bij de werknemer, die dankzij een hoogwaardige opleiding de regels en risico’s scherp heeft. Het correct toepassen van de CROW-richtlijnen en het voorkomen van routinefouten zijn sleutels tot succes.
Kies voor de opleiding “Veilig werken langs de weg” bij HOC Opleiding & Training.
