Als je werkt onder de hijskraan, ligt het gevaar letterlijk boven je hoofd. Een hijsbegeleider – ook wel rigger, aanpikkelateur of aanpikker genoemd – zorgt dat lasten veilig worden aangeslaan, verplaatst en neergezet. Dat klinkt eenvoudig, maar één fout kan leiden tot enorme schade of letsel. Daarom is dit vak geen bijzaak: het is een cruciale schakel in iedere hijsoperatie, of het nu gaat om de bouw of industrie. In dit artikel leggen we uit waarom werken onder de hijskraan specialistische kennis vraagt, wat de taken van een hijsbegeleider zijn, en welke eisen de Arbowet en opdrachtgevers stellen. Zo weet je precies waar je op moet letten als werkgever of machinist.
Waarom is werken onder de hijskraan zo belangrijk voor de veiligheid?
Bij hijswerk komt veel spanning samen: grote gewichten, beperkte ruimte, wind, zichtbeperkingen, communicatie… De hijsbegeleider is de ogen en oren van de kraanmachinist. Hij of zij:
- beoordeelt de omgeving en het risico op aanrijdingen
- kiest de juiste hijsmiddelen (kettingen, banden, hijsogen)
- controleert last, zwaartepunt en stabiliteit
- geeft duidelijke signalen aan de kraanmachinist
- zorgt dat collega’s niet onder de last komen
Eén miscommunicatie kan al leiden tot:
- vallende lasten
- beknelling
- slingeren of kantelen van objecten
- stilstand en materiële schade
Daarom is gekwalificeerd werken onder de hijskraan verplicht onderdeel van veilig hijsen.
Wat doet een hijsbegeleider / aanpikker / rigger precies?
Ondanks de verschillende benamingen doen zij hetzelfde. Ze voeren o.a. deze taken uit:
Voor de hijs
- Risico’s beoordelen (obstakels, grond, weersomstandigheden)
- Last identificeren en inschatten (gewicht, zwaartepunt)
- Juiste hijsmiddelen kiezen en inspecteren
- Aanslaan van de last
Tijdens de hijs
- Communiceren met internationale hand- of radiosignalen
- Bewaken van draaipunten en slingerbewegingen
- Collega’s op veilige afstand houden
Na de hijs
-
Last veilig positioneren en spanningsvrij maken
-
Hijsplan en registratie bijwerken indien vereist
Een goede hijsbegeleider denkt vooruit, werkt stabiel en voorkomt improvisatie.
Wanneer moet je volgens de Arbowet een hijsbegeleider inzetten?
De Arbowet is hier duidelijk over:
Werknemers mogen niet worden blootgesteld aan vallende lasten of gevaarlijke bewegingen van hijswerktuigen.
Daarom moet een aanslaan van lasten altijd gebeuren door een deskundige medewerker!
Dat betekent:
- aantoonbare instructie & training
- bevoegd persoon voor de taak
- toezicht bij risico’s of minder ervaren personeel
Voor ingewikkelde hijsoperaties is een hijsplan verplicht — inclusief rolverdeling, communicatie en risicoanalyse.
Hoe word je een gecertificeerd hijsbegeleider?
Voor het veilig aanslaan en begeleiden van lasten bestaan meerdere certificeringsroutes. De keuze hangt af van de sector en de risico’s op de werkplek.
De meest gebruikte certificeringen zijn:
- VVL — Veilig Verplaatsen van Lasten Praktijkgerichte opleiding voor bouw, logistiek en industrie.
- ABvL SOG — Aanslaan en Begeleiden van Lasten Verplicht bij veel werkzaamheden in de petrochemie en offshore, vanwege onafhankelijke examinering.
- TCVT W4-08 — Hijsbegeleider Een volledige, onafhankelijke kwalificatie voor hijsbegeleiding, inclusief toetsing van alle competenties.
- TCVT W4-09 – Aanpikker Bouw – Speciaal gericht op hijswerk in de bouw, bijvoorbeeld bij prefab en werken in hijsbanen; steeds vaker geëist bij complexe of risicovolle bouwprojecten.
Beschik je over een TCVT W4-08-certificaat? Dan krijg je in de praktijk vrijstelling voor ABvL SOG, omdat de competenties voor aanslaan en begeleiden volledig zijn afgedekt.
Praktijkvoorbeeld uit onze opleidingen
Bij een bouwproject in Drenthe moesten betonelementen van 1,5 ton worden verplaatst over een smalle binnenplaats. Door wind draaiden de elementen licht mee. Onze instructeur signaleerde dat de hijslast verkeerd was aangeslagen: het zwaartepunt lag 10 cm uit het midden. Door de situatie direct aan te passen, voorkwam hij dat het element tegen een steiger zou slaan.
Kleine correctie, groot verschil in veiligheid.
FAQ
Wat is een hijsbegeleider? Een hijsbegeleider is de persoon die lasten aanslaat, controleert en begeleidt tijdens het hijsen. Hij of zij zorgt voor veilige communicatie met de kraanmachinist en voorkomt dat anderen gevaar lopen door vallende of slingerende lasten.
Is een opleiding voor werken onder de hijskraan verplicht? Volgens de Arbowet moet de medewerker die lasten aanslaat deskundig zijn. Werkgevers moeten aantonen dat deze persoon voldoende kennis en vaardigheden heeft — een certificaat is daarom de meest praktische manier.
Wanneer is een hijsplan verplicht? Bij risicovolle of afwijkende hijssituaties: grote gewichten, beperkte ruimte, wind, zichtbelemmering, bijzondere vormen of werk in de (petro)chemie.
Mag iedereen lasten aanslaan op een bouwplaats? Nee. Alleen bevoegd en aantoonbaar opgeleid personeel mag dit doen. Jong, onervaren of ingeleend personeel moet extra begeleid worden.
Links voor meer informatie:
